Angisa, Suriname TM-5491-13
Auteur: Daan van Dartel

Een hoofddoek met een geheime taal

De Angisa: hoofddoek als communicatiemiddel

Met deze vierkante gesteven hoofddoeken konden vrouwen in Suriname boodschappen aan elkaar doorgeven, gemoedstoestanden uitdragen of bijvoorbeeld een geliefde uitnodigen. Nieuwsgierig naar wat ze precies ‘zeggen’? Lees het hier.

Sprekende stoffen

Het patroon en eventueel de naam van de angisa spelen een rol in ‘de boodschap’ die ze verkondigden. Het vouwen van deze hoofddoeken is een speciale kunst. Die kennis wordt nog steeds mondeling overgedragen in vele workshops en er zijn initiatieven om deze kennis vast te leggen.

Inspiratie voor vouwmanieren kwam en komt uit allerlei hoeken. Zo is er de low-ede, die tijdens rouw gedragen wordt. Het is een sobere, vaak witte hoofddoek, waarbij uiteinden aan de voorkant samenkomen en worden samengebonden. Begin vorige eeuw kwamen er auto’s in het straatbeeld; een inspiratie voor de oto-baka stijl, een angisa met hele brede achterkant. Spannend zijn trobi (trouble, ruzie) stijlen waarmee vrouwen hun ongenoegen lieten blijken: er is een angisa die zoveel betekent als val dood, waarbij de punten stevig naar boven staan. Tegenwoordig worden die boze angisa’s meer uit respect voor het verleden gedragen, dan uit boosheid. De vriendelijkere Paw-tere is gebaseerd op een pauwenstaart, en heeft een slappe punt naar onderen.

Guyanese Frans-ede stijl

Op deze angisa in Guyanese Frans-ede stijl gevouwen, zijn het wapen, een ovaal schild met een zeilschip, dat wordt gedragen door twee Surinaamse mannen, en de wapenspreuk Justitia pietas fides (gerechtigheid, vrede en trouw) van Suriname te zien.

Angisa van voor 1960 TM-2884-6
Angisa van voor 1960 TM-2884-6

Deze angisa is eveneens gevouwen volgens de Franse vouwwijze (frans ede). Het patroon van de stof betekent: san ati e tyari fesi ne sori, lobi na basi -  ‘wat je hart draagt toont je gezicht niet, liefde gaat boven alles’.

Paramaribo, voor 1960 TM-2884-1
Paramaribo, voor 1960 TM-2884-1

Let them talk

De manier waarop deze angisa gevouwen is, heet let them talk. Het patroon is gebaseerd op Javaanse batik, Yampanesi.

Paramaribo, voor 1993 TM-5491-15
Paramaribo, voor 1993 TM-5491-15

Wacht mij op de hoek

‘Wacht mij op de hoek' zegt deze manier van vouwen, te zien aan de ver uitstaande punt. Het is een boodschap aan een minnaar.

Paramaribo, voor 1993 TM-5491-13
Paramaribo, voor 1993 TM-5491-13

Keti Koti

Deze hoofddoek is gemaakt ter herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname in 1863. Op een rode ondergrond is tweemaal het wapen van Suriname afgebeeld met daartussen de jaartallen 1863 en 1963 en 1 juli. Daarboven en -onder, in alle vier de hoeken, telkens twee zwarte, geboeide handen, waarvan de ketenen zijn gebroken en het opschrift Keti Koti (de keten is gebroken).

Angisa, Suriname, 1963 TM-3519-1
Angisa, Suriname, 1963 TM-3519-1

Meer weten?

Wil je meer weten over de verschillende manieren waarop een angisa gevouwen kan worden en welke boodschap daarmee verteld wordt? Binnenkort verschijnt daarover een blog. 

Op het online platform Modemuze is nog veel meer te lezen over de angisa. Het NMVW is partner van Modemuze. Een online modeplatform waar onze conservatoren en andere professionals blogs publiceren over modeontwerpers, fashion en ‘minder nieuwe’ kleding en kledingaccessoires. Ook onze collectie kleding en kledingaccessoires is daar te zien.